ابوریحان بیرونی، پس از سال ها تلاش و کوشش در راه علم و فضیلت، در سال ۴۴۰ قمری بدرود حیات گفت. گفته می شود او در اواخر عمر، هم نابینا و هم ناشنوا شده بود، فقیه ابوالحسن علی گوید: آنگاه که نفس در سینه او به شماره افتاده بود بر بالین وی حاضر آمدم. در آن حال پرسید: حساب جدات فاسده را که وقتی مرا گفتی – بازگوی که چگونه بود؟ گفتم اکنون چه جای این سوال است؟ گفت ای مرد کدام یک از این دو بهتر؟ این مساله را بدانم و بمیرم یا نادانسته و جاهل در گذرم؟ و من آن مساله بازگفتم – فرا گرفت و از نزد وی بازگشتم و هنوز قسمتی از راه را نپیموده بودم که شیون از خانه او برخاست(۱).
اگر گفته شود دین اسلام، دین دانش و آموزش برای زندگی سعادتمندانه دنیوی و اخروی بشر است، سخنی ناحق، گفته نشده است. اهمیت علم ودانش در اسلام بقدری است که اولین کلمه ای که جبرئیل به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفت؛ این بود: «اقرأ» (بخوان)!.
در روایات مختلف نیز به اهمیت علم تاکید ویژه ای شده است، حتی در روایت به کسی که عذرش پذیرفته نمی شود تشبیه شده است، آقا رسول الله (صلی الله علیه و آله) می فرماید: قَلبٌ لَیسَ فیهِ شَیءٌ مِنَ الحِکمَهِ کَبَیتٍ خَرِبٍ ، فتَعَلَّموا ، و عَلِّموا ، و تَفَقَّهوا ، و لا تَموتوا جُهّالاً ؛ فإنَّ اللّهَ لا یَعذِرُ عَلَى الجَهلِ (۲)؛ دلى که در آن چیزى از حکمت نباشد، مانند خانه اى مخروبه است. پس، دانش بیاموزید و بیاموزانید و فهمیدگى به دست آورید و نادان نمیرید؛ زیرا خداوند عذرِ نادانى را نمى پذیرد.
دانشمند فرزانه ایرانی نیز که در اول این نوشتار بیان شد مصداق عمل به احادیث ائمه معصومین (علیه السلام) می باشد به خصوص حدیث معروف نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) که می فرمایند: اطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْد(۳)؛ از گهواره تا گور دانش بجوئید.
[divide icon=”square” width=”medium” color=”#”]
پی نوشت ها:
۱. نجفی، محمدعلی، دانشمند و انسان ابوریحان بیرونی، تهران: اندیشه، ۱۳۵۲.
۲. کنز العمّال؛ حدیث۲۸۷۵۰.
۳. نهج الفصاحه(مجموعه کلمات قصار حضرت رسول )، ابو القاسم پاینده، انتشارات دنیاى دانش، ۱۳۸۲، ص ۲۱۸.
ثبت دیدگاه