روز جهانى مبارزه با مواد مخدر

تاریخ وقوع: ۵ تیر

این مواد مخدر مایه فساد است ، فساد را باید برداشت تا دیگران اصلاح شوند. هر عقلى و هر عاقلى این معنا را تصدیق دارد که با این طور فسادها که جوانهاى ما را به نیستى تقریبا مى کشاند باید مبارزه بشود.
امام خمینى (ره )
کنفراس بین المللى مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر را از تاریخ ۱۷ تا ۲۶ ژوئن ۱۹۸۷ در شهر (وین ) به منظور ابراز عزم سیاسى ملتها در امر مبارزه با پدیده خانمسوز و شوم موار مخدر تشکیل شد و در آن سندى با عنوان O.M.C
به تصویب کشورهاى شرکت کننده رسید. این سند خطمشى همه جانبه اقدامات در امر کنترل مواد مخدر را از سوى کشورهاى شرکت کننده مشخص و آنان را متعهد نموده است تا اقدامات بین المللى در خصوص مبارزه با قاچاق مواد مخدر را قاطعانه دنبال کنند.
در این کنفراس سندى در چهار فصل تنظیم گردید که بیش از ۳۵ مورد اقدام عملى را همچون ارزیابى میزان مصرف ، پیشگیرى از طریق آموزش ، نقش ‍ رسانه ها در بازگشت معتادین به دامن اجتماع و معالجه آنان ، ریشه کنى مزارع غیر مجاز خشخاش ، نابودى شبکه هاى عمده قاچاق مواد مخدر، همکاریهاى حقوقى کشورها و… را در خود جاى داده است . این سند در ۲۶ ژوئن مصادف با ۵ تیر ماه به اتفاق آراء مورد تایید و تصویب کشورهاى شرکت کننده قرار گرفت و سالروز تصویب این سند به نام روز جهانى مبارزه با مواد مخدر اعلام گردید.
على رغم امضاى این سند توسط اکثریت کشورها، متاسفانه اقدامات عملى لازم در جهت مبارزه با مواد مخدر صورت نمى پذیرد. تنها کشور موفقى که توانسته در این راه اقدامات جدى و موفقیت آمیزى را انجام دهد، جمهورى اسلامى ایران است که به عنوان یک الگوى موفق و سمبل مبارزه و ابداع کننده شیوه هاى موفق در جهان شناخته شده است . غرب و در راس آنها آمریکا، عمیقا از گسترش تفاهمات منطقه اى و همکاریهاى بین المللى با جمهورى اسلامى ایران در راستاى مبارزه با مواد مخدر به هراس افتاده و همواره مخالفت خود را با مطرح شدن ایران اسلامى به عنوان الگو اعلام داشته است ، و نه تنها هیچ گونه همکارى در جهت نابودى باندهاى مافیایى مواد مخدر انجام نداده بلکه در مواقع لازم کارشکنى هایى نیز در جهت جلوگیرى از فعالیتهاى جمهورى اسلامى ایران به عمل آورده است .
سابقه مواد مخدر در جهان
اگر چه تاریخى دقیقى از کشت و مصرف مواد افیونى در دست نمى باشد، لیکن براساس برخى اسناد موجود، سابقه آشنایى بشر با مواد مخدر را حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد برآورد مى نمایند.
(پلین ) دانشمند رومى قرن اول میلادى اولین کسى است که شیره غلیظ خشخاش را به نام اپیوم عرضه کرد. اپیوم از ریشه اپوس OPOS به معنى شیره که آن هم از کلمه اهى پى نا AHIPENA از زبان سانسکریت گرفته شده و بنا به تلفظهاى دیگر افیون یا هیپون خوانده مى شود.
به کار بردن کلمه تریاک Theriac بجاى افیون یک غلط مصطلح و کاملا مرسوم است ، زیرا تریاک در زبان انگلیسى و تریاق در زبان فرانسوى نام یک پادزهر است که از حدود ۷۰ گیاه تهیه شده و گاهى پوست یک نوع مار به نام Tiriak را نیز به آن مى افزودند.
کلمه خشخاش هم یک لغت عربى است و در فارسى این گیاه را کوکنار مى نامند.
سابقه مواد مخدر در ایران
اگرچه پیشینه دقیقى از مصرف تریاک در ایران وجود ندارد و اقوال مختلفى در این خصوص مطرح مى باشد، لیکن همگان اتفاق نظر دارند که دول استکبارى و در راس آنها انگلیس ، همزمان با ایجاد تفرقه و خصومت بین دولتهاى ایران و عثمانى ، بشدت مواد مخدر را رواج دادند که حتى برخى از شاهان صفوى نیز به آن روى آورده و معتاد شدند.
با شروع حکومت قاجار، بر مبناى سیاست انگلیس که خواهان تضعیف همسایگان هندوستان بود، تریاک کشى چنان در ایران رواج یافت که حتى تصویر ناصرالدین شاه را همانند نقش سکه بر حقه هاى و افور منقوش ‍ ساختند و بدینسان به آن رسمیت بخشیدند و در همین ایام نیز کشت خشخاش را ترویج کردند و براى اولین بار در ماهان کرمان مرغوب ترین نوع این محصول را کاشتند.
در زمان حکومت سلسله پهلوى و در اوج حمایتهاى غرب از آن رژیم و على رغم قوانینى که تدوین و تصویب شد، سطح زیر کشت تا میزان ۳۳۰۰۰ هکتار افزایش یافت و علاوه بر تریاکهاى سناتورى که اسباب تعیش ‍ طبقه اشراف و ثروتمندان ، وکلا و نمایندگان مجلس ، درباریان و خوانین بود، براى اولین باز مرزهاى کشور به روى هروئین گشود شد و از حدود دهه چهلم شمسى جوانان این مرز و بوم در معرض یکى از مهمترین توطئه هاى استکبار جهانى (مواد مخدر) قرار گرفتند و ایران که در مسیر ترانزیت مواد مخدر آسیا به اروپا قرار دارد بزرگترین لطمات را متحمل شد. با پیروزى انقلاب اسلامى ، توطئه هاى استکبار جهانى علیه نظام اسلامى و ملت ایران گسترش یافت . امام (ره ) دستور مبارزه شدید با قاچاق مواد مخدر را صادر فرمودند و این کار را یک نقشه حساب شده و هدفدار بیان نمودند: (این (مواد مخدر) یک نقشه است که براى سرتاسر کشور است … براى فلج کردن جوانهاى ماست ).
ایشان عوامل توطئه را معرفى نموده و قدرتهاى بزرگ را در این کار دخیل دانستند.
(این هم یک توطئه است که قدرتهاى بزرگ به این وسیله به ما ضربه مى زنند.)
امام (ره ) ضمن خائن توصیف کردن قاچاقچیان ، و نصیحت کردن به جوانان ، مصرف هر گونه مواد مخدر را نیز حرام اعلام نمودند:
(این قاچاقچى ها درجه اول خائنین هستند به این ممکلت … کسانى که معلوم شود شغل آنها جمع آورى مواد مخدر و پخش آن بین مردم است در حکم مفسد فى الارض است .)
(جوانهاى ما باید براى خاطر اسلام و ملت و کشور و حیثیت و نوامیس ‍ خودشان دست از آن مراکز بکشند.)
(براى اشخاص که در این باب نیستند حرام است بروند و هروئینى گردند. چه هروئین چه تریاک و چه مشروبات .)
استکبار جهانى که شکست عظیمى را از انقلاب اسلامى متحمل شده بود جهت غوطه ور کردن جوانان کشور در دام اعتیاد، با توطئه هاى حساب شده توزیع مواد مخدر را در ایران افزایش داد. مبارزه با قاچاق مواد مخدر با رهنمودهاى امام (ره ) و با همت جوانان حزب اللهى در قالب کمیته هاى انقلاب اسلامى آغاز شد. این مبارزه ، با تشکیل ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۶۷ و تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر، مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام ، بتدریج شکل سیستماتیک به خود گرفت و با ادغام نیروهاى انتظامى موج فزاینده اى به خود گرفته است و ستاد مبارزه با مواد مخدر که ریاست آن را رئیس جمهور بر عهده دارد هماهنگى لازم را در زمینه ادامه این مبارزه انجام مى دهد.
نقش دول استعمارى در شیوع اعتیاد
پس از سازمان یافتن استعمار نو در کشورهاى انگلیس ، فرانسه ، پرتغال ، اسپانیا و هلند از قرن شانزدهم ، این دولتها استفاده از مواد افیونى را به منظور ایجاد سلطه بر ملتهاى مظلوم جهان سوم آغاز کردند و در این راه از ابزارهاى ضد فرهنگى (تحمیق و استحمار) ترفندهاى دارویى و درمانى (منافع استعمال تریاک ) و حربه هاى اقتصادى و اجتماعى ، نهایت استفاده را به عمل آوردند و دامنه این تهاجم را به رویارویى نظامى نیز کشاندند که وقوع جنگ اول تریاک در ۱۸۳۹ میلادى و جنگ دوم تریاک در ۱۸۵۶ میلادى بین دولتین انگلیس و چین گواه غیر قابل انکارى در پرونده دولتهاى استعمارگر غربى است .
نباید تصور کرد که جنگ مواد مخدر پایان یافته و دیگر تکرار نخواهد شد، بلکه این جنگى است که در دهه هاى اخیر به صورت پنهانى در جریان بوده و هر روز قربانیان جدیدى گرفته است . حمایت دولتهاى استکبارى غربى بویژه آمریکا از برخى دست نشاندگان خود که بزرگترین تولید کنندگان و یا صادر کنندگان مواد مخدر محسوب مى شوند، نمونه آشکارى از جنگ پنهان و نامرئى است که در حال حاضر در جریان مى باشد.
کنت دمارانش رئیس سابق سازمان جاسوسى فرانسه ، در کتاب خود به نام جنگ جهانى چهارم توضیح داده است که چگونه از مواد مخدر به طور پنهانى علیه نیروهاى کشورهاى دیگر استفاده مى شود. وى در ملاقاتى که با رئیس جمهور وقت آمریکا رونالد ریگان در سال ۱۹۸۰ داشته ، طرحى را جهت رویارویى ایالات متحده با شوروى سابق در افغانستان مطرح مى کند که در یکى از مراحل آن استفاده از مواد مخدر را علیه سربازان ارتش سرخ در افغانستان پیشنهاد مى کند. او خطاب به رئیس جمهور مى گوید:
(آقاى رئیس جمهور! عامل سوم شاید از همه دیوصفتانه تر باشد. راستى شما با این همه مواد مخدر که توسط آژانس اطلاعات دفاعى ، گارد ساحلى ، اف . بى . آى و پست خدمات گمرکى توقیف مى شود، چه مى کنید؟)
رئیس جمهور پاسخ داد: (خوب من نمى دانم ، فکر مى کنم آنها را نابود مى کنیم .)
من جواب دادم : (کار اشتباهى است . ما باید آنها را به طور مجانى پخش ‍ کنیم .)
ریگان از این پیشنهاد دمارانش تعجب مى کند. او در ادامه مى گوید:
این دقیقا همان کارى است که ساکنان ویتنام شمالى در ویتنام با سربازان داوطلب شما کردند. آنها این کار را طبق برنامه انجام داده بودند. اگر این اقدام صورت گیرد، شما دولت شوروى را از کار خواهید انداخت … این طرحى زیرکانه است و چیزى است که براى انجام گرفتن طراحى است . مبارزه جنگى ، بدون آنکه که حتى یک گلوله از روى خشم شلیک شود.
جالب اینجاست که دمارانش هزینه این طرح را نیز خیلى کم پیش بینى مى کند و براى کل عملیات فقط یک میلیون دلار بودجه در نظر مى گیرد.
بعضى از ماموران سازمان جاسوسى سیا اظهار مى دارند که این سازمان همیشه براى عملیات پنهانى خود در جهان نیاز به اسلحه و پول دارد و به همین دلیل مایل است با قاچاقچیان مواد مخدر که قادرند این نیازند را تامین کنند همکارى نماید. خلبانانى که به طور قرار دادى براى (سیا) کار کرده اند اظهار مى دارند که آنها در پروازهاى خود به آمریکاى مرکزى سلاح و تجهیزات مى بردند و در مراجعت به فلوریدا مواد مخدر مى آوردند.
رامون میلیان یکى از مدیران پولى و مالى سران قاچاقچیان مواد مخدر در کلمبیا که در آمریکا زندانى است . راجع به بانکها و موسسات مالى آمریکا مى گوید:
(آنها (آمریکاییها) مواد مخدر را یک جرم تلقى نمى کنند بلکه آن را نوعى ماجراجویى بازرگانى مى دانند.)
یکى از سران قاچاقچیان در نامه اى در ژوئن ۱۹۸۷، به دادگسترى آمریکا نوشته است :
(در فاصله سالهاى ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۵ رئیس سیا در لائوس ، تئودور به شکلى در کار قاچاق دست داشت و ریچارد آریتاژ امور مالى را به عهده داشت که از طریق بانکهاى استرالیا انجام مى داد.)
وضعیت مصرف مجاز مواد مخدر در جهان
مصرف مواد افیونى مجاز افزایش چشمگیرى داشته است . در حال حاضر مصرف سالیانه داروهاى مخدر مورد نیاز پزشکى به طور متوسط معادل ۲۳۵ تن مرفین (معادل ۲۳۵۰ تن تریاک ) مى باشد که مرفین مورد نیاز آن از تریاک تولیدى کشورهاى مجاز و یا مستقیما از کاه خشخاش استخراج مى شود. کشورهاى بلغارستان ، هند، یونان ، جمهورى اسلامى ایران ، ترکیه ، روسیه و یوگسلاوى سابق از نظر سازمان ملل مجاز به تولید و صدور مرفین هستند که على رغم محدودیتهاى قانونى ، بخشى از مرفین به دست آمده از کشت مجاز خشخاش وارد شبکه قاچاق مى شود که ترکیه نمونه بارز این عملکرد منفى است و این کشور یکى از مهمترین بازارهاى فروش در آمریکا و اروپا محسوب مى شود. به طور مثال وقتى بفرض یک کشاورز ترکیه اى در مقابل ده کیلو تریاک هزار فرانک دریافت مى کند حاصل این ده کیلو تریاک یک کیلو مرفین است که در پاریس بیش از سه هزار فرانک ارزش دارد و بعد از آن که در آزمایشگاههاى ساحل فرانسه به صورت هروئین در آمد به ارزش ‍ دوازده هزار فرانک مى رسد. در ایالات متحده به محض ورود تا حدود صد و بیست هزار فرانک معامله مى شود. سپس با گلوکز و بیکربنات مخلوط مى گردد و حدود نیم میلیون فرانک بازدهى دارد، یعنى چند برابر بهاى اصلى .
مهمترین مراکز تولید مواد مخدر قاچاق در جهان
کشت قاچاق مواد مخدر غیر مجاز به طور عمده در دو منطقه معروف به مثلث طلایى واقع در جنوب شرقى آسیا و هلال طلایى واقع در جنوب غربى آسیا صورت مى گیرد.
این مواد به مقیاس کمترى در سه کشور آمریکاى جنوبى : گواتمالا، کلمبیا، مکزیک و نیز پنج کشور آسیاى میانه و همچنین در لبنان کشت مى شود.
در مجموع در دو منطقه هلال طلایى و مثلث طلایى بیش از ۹۴ در صد کل مواد مخدر جهان تولید مى شود.

۱ – منطقه مثلث طلایى
منطقه مثلث طلایى شامل تایلند، شمال شرقى میانمار (برمه ) و شمال غرب و غرب لائوس مى باشد. بخش عمده اى از مواد مخدر تولید شده در این منطقه به هروئین تبدیل مى شود و از طریق اقیانوس آرام ، چین ، تایوان و هنگ کنگ به آمریکا ترانزیت مى گردد. همچنین مالزى ، سنگاپور و استرالیا نیز مراکز مهم قاچاق و ترانزیت هروئین تولید شده در تایلند، برمه و لائوس ‍ مى باشند. منطقه جنوبى تایلند از مهمترین مراکز تبدیل تریاک به هروئین مى باشد. مثلث طلایى از نظر قاچاقچیان بین المللى لقب معادن زر به خود گرفته است .
۲ – هلال طلایى
این منطقه به طور عموم شامل محدوده استان سرحد شمالى در اطراف پیشاور (پاکستان ) و در استانهاى میمند، قندهار و… جنوب افغانستان مى باشد که در آنها کشت خشخاش صورت مى گیرد و پس از استحصال تریاک و سایر مشتقات اولیه یا نیمه مصنوع (نظیر مرفین و هروئین ) و تامین نیاز داخلى به سایر کشورها ترانزیت مى شود. طبق ارزیابى سال ۱۹۹۴ سازمان ملل متحد، میزان تولید تریاک در افغانستان ۳۶۰۰ تن و پاکستان ۱۲۸ تن مى باشد. که سالیانه نزدیک به ۱۵۰ تن از مواد پادتنى هروئین و مرفین به دست آمده و به غرب ترانزیت مى شود.
سالیانه ۴۰۰ الى ۶۰۰ تن تریاک به صورت عمده وارد جمهورى اسلامى ایران مى گردد. گستردگى مناطق زیر کشت در افغانستان جغرافیاى طبیعى ، شرایط سیاسى و جنگ داخلى در این کشور، امکان بر آورد دقیقى از میزان تولید واقعى تریاک را فراهم نمى سازد.
مهمترین مسیرهاى ترانزیت موتد مخدر از راه زمینى هلال طلاى (افعانستان ) به جمهورى اسلامى ایران ، و از ترکیه و آلمان و فرانسه مى باشد.
از پاکستان مواد مخدر به هند،عمان ، یمن ، مصر و ایتالیا قاچاق مى شود.
مهمترین معبر هلال طلاى به اروپا مسیر سنتى بالکان بوده که با توجه به فروپاشى بلوک شرق این مسیر مقدارى تغییر یافته است .
برآورد ارزش افزوده مواد مخدر
ارزیابى به عمل آمده توسط سازمان ملل حاکى است که بیش از ۹۰ درصد از ارزش افزوده مواد مخدر، در مرحله توزیع مى باشد. به عنوان نمونه در پاکستان توزیع کنندگان ۹/۰ قیمت خرده فروشى هروئین را به خود اختصاص داده اند.
بیشترین درصد سود حاصله از قاچاق نصیب قاچاقچیان ترک ، اروپایى و آمریکایى مى شود. در این میان ترکیه به عنوان عمده قاچاق بین آسیا و اروپا بیشترین سود حاصله ناشى از قاچاق مواد مخدر را به دست مى آورد.
بخش عمده اى از درآمد قاچاق به خارج انتقال یافته و یا صرف خرید لوازم لوکس قانونى و غیر قانونى مى شود و بر اقتصاد کشورها تاءثیر منفى و حالت تورم زایى دارد. اگر چه ممکن است کشورها در کوتاه مدت از منافع اقتصادى قاچاق مواد مخدر برخودار شوند، لیکن در بلند مدت به دلیل این که سرمایه گذارى وجوه حاصله از قاچاق در بخشهاى خاصى از اقتصاد کشورها صورت مى گیرد و افزایش میزان نفدینگى را به دنبال دارد و سرمایه گذارى عادى را تحت الشعاع قرار مى دهد موجب تورم ، بى اعتنایى دولتها، رقابت ، ناسالم اقتصادى و فساد ادارى و اجتماعى مى گردد.
یکى دیگر از ابعاد در آمدزایى مواد مخدر براى کشورهاى توسعه یافته سیستم اطلاعاتى – انتظامى و قضائى آنها جهت شناسایى اموال و املاک قاچاقچیان و مصادره آنها مى باشد.

تحلیلى پیرامون وضعیت مواد مخدر در جهان و ایران
شواهد بسیارى وجود دارد که اکثریت قریب به اتفاق کشورهاى دنیا از اشعار مبارزه با مواد مخدر بیشتر از عمل به آن منتفع مى شوند. از میان ۵۱ کشور جهان که قانون آنها براى قاچاق مواد مخدر مجازات اعدام پیش بینى شده ، تنها ۴ کشور جمهورى اسلامى ایران ، عربستان ، چین و مالزى این قانون را اجرا مى نمایند.
آمریکاییان اعلام کرده اند که سالیانه بیش از ۷۶ میلیارد دلار بابت هزینه هاى اعتیاد از دست مى دهند و بیش از ۱۳ میلیارد دلار نیز توسط دولت فدرال هزینه مى شود تا بتواند با مصرف مواد مخدر مقابله کند. حال این سوال پیش مى آید، آمریکاییان که مدعى هستند سالیانه بیش از ۸۹ میلیارد دلار از مواد مخدر خسارت مى بینند و جهت مقابله با آن هزینه صرف مى نمایند، چرا حاضر نمى شوند ۱۰/۱ یا ۲۰/۱ یا حتى ۵۰/۱ آن را جهت تغییر کشت در هلال طلایى و سایر مراکز تولید، سرمایه گذارى کنند؟
چرا اهرم شوراى امنیت سازمان ملل متحد براى مبارزه قاطع با مواد مخدر به کار گرفته نمى شود؟ یکى از بدترین مسائلى که در پاسخ به این ابهامات در ذهن متبادر مى شود، این است که اردوگاه غرب و در راس آنها آمریکا از روند مواد مخدر و مبارزه با آن در کشورهاى جهان سوم نه تنها ناراضى نیست ، بلکه مایل به استمرار این روند مى باشد و به شیوه هاى مختلف به افزایش تولید و تقویت شبکه هاى ترانزیت و قاچاق مواد مخدر دامن مى زند. استمرار برادرکشى و عدم ثبات در افغانستان از ایجاد یک حکومت اسلامى در کنار مرزهاى جمهورى اسلامى ایران جلوگیرى مى کند و به نفع غرب و بخصوص آمریکاست .
افاغنه ، خسته از طولانى شدن جنگ و درگیریها و در نهایت تنگدستى ، براى جبران خسارات وارده و تامین نیاز روز افزون جبهه هاى داخلى و تامین روزانه خود، بهترین شیوه را در افزایش تصاعدى سطح زیر کشت خشخاش و تولید تریاک ، هروئین و مرفین یافته اند و ناگهان میزان تولید تریاک از ۶۸۵ تن در سال ۱۹۹۳ به ۳۶۰۰ تن (حدود ۵/۴ برابر) در سال ۱۹۹۵ رسیده است . این مواد به طور طبیعى توسط سوداگران مرگ به سوى جمهورى اسلامى ایران و پاکستان سرازیر مى شود.
به تحقیق از نظر استکبار غرب ، افزایش تعداد معتادان پاکستان که مردمش ‍ نزدیکترین دیدگاه ها را نسبت به انقلاب اسلامى دارند، خوشایند خواهد بود و لذا از افزایش معتادان این کشور (به میزان ۱۰۰۰ طى ۱۰ سال ، ۳۰۰۰۰۰ نفر در سال ۸۵ به ۳۰۰۰۰۰۰ نفر در سال ۹۵ افزایش یافته ) استقبال خواهند کرد.
از سوى دیگر افزایش تولید مواد مخدر مستقیما به افزایش فعالیتهاى شرارت آمیز، وقوع درگیریها مسلحانه ، تلفات انسانى طرفین و افزایش ‍ خسارات مادى در مواجه بین نیروهاى دولتى ۳ کشور با اشرار و قاچاقچیان مسلح منجر مى شود و یا مواد مخدر به داخل ایران منتقل شده و در صورت کشف و دستگیرى متهمین به انباشته شدن زندانها، افزایش سطح اعدامها و سایر تبعات آن منتهى مى گردد و یا به مصرف معتادین مى رسد و… طبعا هیچ یک از اینها باعث نگرانى غرب و در راس آنها آمریکا نخواهد بود.