در مطلب گذشته به رعایت اخلاص اشاره نمودیم و بیان کردیم که اخلاص در دین اسلام از ضروریات می باشد لذا نیاز است که انسان عوامل چکگونگی دریافت اخلاص را بداند و در زندگی آن را به کار ببندد.
ابتداً به تعریف اخلاص می پردازیم : “اخلاص” به معنای خالص کردن ، پاک گردانیدن و برگزیدن است (۱) و مقصود از “اخلاص” در فرهنگ اسلامی ، پاک کردن نیّت از غیر خدا و انجام دادن عمل برای خدا است(۲).
برای کسب اخلاص همانند اکتساب سایر کارها در دنیا نیاز است انسان تلاش کند لذا مواردی را یاد آور می شویم :
۱٫ قطع طمع از غیر خدا
گاهی انسان در افعال دنیوی انتظاری بی جا از انسان های دیگر دارد ، در صورتی که تمام کارها در دست خداوند متعال است ، لذا اگر بخواهیم اخلاص کسب کنیم باید از غیر خدا دل کنده و به سوی معبود برویم و با معبود باشیم ، امام محمد باقر (ع) در این باره می فرمایند : بنده پرستشگر واقعی خداوند نمی شود ؛ مگر آنکه از همه مخلوقات بریده و به خداوند بپیوندد ، آنگاه خداوند می فرماید : این عمل خالص برای من است و به کَرَمَش آن را می پذیرد(۳).
۲٫ افزایش علم و یقین
در شخص مؤمن هر چه قدر علم افزایش یابد ، نسبت به خداوند متعال اعتقاد و ایمانش راسخ تر می شود ، لذا امیر المومنین علی (ع) می فرمایند : ثَمَرهَ العِلمِ اخلاصَ العَمَلِ (۴) ؛ ثمره علم اخلاص در عمل است.
۳٫ کاهش آرزوها
انسان دارای آرزوهای پوچ است و بسیاری از این آرزوها مختص زندگی دنیوی است ، انسان به اخلاص دست نمی ابد مگر اینکه از آمال و آرزوهای پوچ و نامنتهای خود دست بردارد و نسبت به سوی زندگی ابدی تأمل کند حضرت علی (ع) می فرمایند : قُلَلِ الامال تَخَلَّصَ لَکَ الاعمالَ (۵) ؛ آرزوهایت را کم کن تا اعمالت خالصانه باشد.
۴٫ پرهیز از گناه و هوی نفس
یکی از عوامل کاهش اخلاص در انسان اطاعت از هوای نفس و انجام معصیت و گناه است ف لذا اگر انسان می خواهد که در کارهایش اخلاص باشد باید از انجام هرگونه عمل گناه بپرهیزد ، پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند : تَمامُ الاخلاصِ اجتنابُ المحارمِ (۶) ؛ همه اخلاص در پرهیز از گناه است.
پی نوشت :
۱٫ لسان العرب ، ج۳ ، ص۱۷۳-۱۷۴ ، خلص.
۲٫ لغتنامه ، ج۱، ص۱۲۹۴، اخلاص.
۳٫ مستدرک الوسائل ، ج ۱ ، ص ۱۰۱٫
۴٫ شرح غررالحکم ، ج ۳ ، ص ۳۳۲٫
۵٫ شرح غررالحکم ، ج ۴ ، ص ۵۱۱٫
۶٫ میزان الحکمه ، ج ۳ ، ص ۶۳٫
